Οι δίαιτες έχουν την τάση να παίρνουν ένα μοτίβο με το οποίο βγαίνουν προς τα έξω. Χωρίς λίπος; Ή υψηλό λίπος και χαμηλοί υδατάνθρακες; Περιορισμός στα κορεσμένα λιπαρά οξέα; Το τελευταίο trend είναι το πισωγύρισμα στα προϊόντα ολικής αλέσεως. Οι διατροφικές συστάσεις συστήνουν αυξημένη πρόσληψη προϊόντων ολικής αλέσεως στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής. Με τα υπόλοιπα media να τα χαρακτηρίζουν ως πηγή αντι – θρεπτικών συστατικών.
Έχουν δίκιο;
Για εκείνους που είναι φανατικοί στις δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, οι υδατάνθρακες είναι το πρόβλημα στα προϊόντα ολικής αλέσεως. Όμως, σύμφωνα με bloggers είναι πηγή αντι- θρεπτικών συστατικών, τα οποία θεωρητικά προάγουν την φλεγμονή και προστατεύουν την αποτελεσματική πέψη. Για εκείνους λοιπόν, δεν είναι μια κακή πηγή επειδή λόγω της ενεργειακής τους πυκνότητας ή περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, αλλά λόγω ορισμένων μορίων που περιέχουν, γνωστών ως λεκτίνες και φυτικό οξύ.
Γι’ αυτά μιλάμε λοιπόν όταν λέμε για αντι – θρεπτικά συστατικά; Γιατί έχουν τόσο κακή φήμη; Για ακόμη μια φορά, όσα ξέραμε ανατρέπονται;
Οι λεκτίνες είναι μια οικογένεια φυτικών πρωτεϊνών που έχουν παρόμοια λειτουργία: συνδέονται με συγκεκριμένους υδατάνθρακες. Ουσιαστικά, έχουν ρόλο να προστατέψουν το φυτό από διάφορους εισβολείς.
Το φυτικό οξύ, από την άλλη, συνδέεται με μέταλλα.
Διάφορα diet trends, όπως η παλαιολιθική διατροφή πιστεύουν ότι τα προϊόντα ολικής αλέσεως μπορούν να προκαλέσουν χρόνια φλεγμονή, μιας και σύμφωνα με τη θεωρία τους αυξάνουν την διαπερατότητα του εντέρου.
Οι συστάσεις όμως γιατί προτείνουν ότι τουλάχιστον η μισή ποσότητα των αμυλούχων τροφίμων που καταναλώνονται να είναι περισσότερα από το μισό ολικής αλέσεως;
Ναι υπάρχει αλήθεια στο ότι οι λεκτίνες και το φυτικό οξύ έχουν μη επιθυμητές δράσεις, παρόλα αυτά υπάρχουν μερικές επιφυλάξεις. Μερικές λεκτίνες που βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις (ειδικότερα σε βρασμένα όσπρια όπως τα φασόλια) μπορούν να προκαλέσουν σοβαρό στομαχόπονο και εμετό. Όμως, αν μαγειρευτούν σωστά αυτά τα τρόφιμα, τότε μπορείς να αποφύγεις αυτά τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα.
Επιπλέον, χαμηλές συγκεντρώσεις σε βρώσιμα προϊόντα ολικής αλέσεως δεν σχετίζονται με αρνητικές επιδράσεις στην υγεία. Μια έρευνα ανασκόπησης που διεξήχθη το 2014 στο περιοδικό Cereal Science που κατέληξε ότι οι λεκτίνες δεν έχουν αρνητικές επιδράσεις στην υγεία, όταν οι άνθρωποι τις καταναλώνουν στα τρόφιμα που φυσικά τις περιέχουν. Συνεπώς, τα τρόφιμα ολικής αλέσεως είναι ευεργετικά για όσους δεν έχουν γενετική προδιάθεση για κοιλιοκάκη, παρά το περιεχόμενο τους σε διαιτητικές λεκτίνες. Παρά τις διάφορες υποθέσεις σχετικά με την εντερική βλάβη που προκαλούν, δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις για να συστήσουν την αποφυγή τους από το γενικό πληθυσμό.
Στην πραγματικότητα, πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι τα τρόφιμα ολικής αλέσεως σχετίζονται με οφέλη υγείας, συμπεριλαμβανομένου το σημαντικά μειωμένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Βέβαια, είναι αλήθεια ότι το φυτικό οξύ μπορεί να μειώσει την απορρόφηση μερικών θρεπτικών συστατικών, βέβαια στις βιομηχανικές χώρες όπου τα τρόφιμα εμπλουτίζονται αυτό δεν είναι πρόβλημα.
Το πιο σημαντικό μειονέκτημα είναι η δυσαπορρόφηση των μικροθρεπτικών συστατικών. Κατά τη διάρκεια της πέψης, το φυτικό οξύ μπορεί να συνδεθεί με μικροθρεπτικά συστατικά όπως το ψευδάργυρο, το μαγνήσιο και το σίδηρο μπορεί να μειώσει την απορρόφησή τους. Η συγκέντρωση του φυτικού οξέος μπορεί στην πραγματικότητα να είναι πρόβλημα, σε διατροφές που κυρίως βασίζονται στην κατανάλωση προϊόντων ολικής αλέσεως, όταν δεν υπάρχει ποικιλία.
Στις βιομηχανία τροφίμων επειδή υπάρχει ο εμπλουτισμός τροφίμων, η δυσαπορρόφηση των μετάλλων από το φυτικό οξύ δεν είναι πρόβλημα. Μερικές φορές οι bloggers τονίζουν τους κινδύνους από το φυτικό οξύ, οι οποίοι δεν έχουν τον αντίκτυπο που λένε στις μοντέρνες δυτικές δίαιτες. Άρα το φυτικό οξύ δεν είναι από μόνος του ένας καλός λόγος να εγκαταλείψεις τα προϊόντα ολικής αλέσεως.
Υπάρχουν όμως μερικές ασθένειες – όπως η κοιλιοκάκη – που συστήνουν τον περιορισμό συγκεκριμένων τροφίμων. Αυτά τα θέμα δεν επηρεάζουν όμως το γενικό πληθυσμό, αλλά συγκεκριμένες ομάδες.
Έτσι, υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι η δραστηριότητα αυτών των αντι- θρεπτικών συστατικών στα προϊόντα ολικής αλέσεως στην υγεία. Αντιθέτως, η κατανάλωση τους έχει πολυάριθμα θετικά αποτελέσματα στην υγεία.
Μια μετανάλυση του 2016 που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό British Medical Journal οι ερευνητές βρήκαν μια δοσο-εξαρτώμενη σχέση μεταξύ των καρδιαγγειακών και της πρόσληψης προϊόντων ολικής αλέσεως, πρακτικά σημαίνει ότι οι μεγαλύτερες προσλήψεις τους σχετίζονται με μεγαλύτερη μείωση κινδύνου. Παρόμοια, μετανάλυση του 2013 δείχνουν την αντίστροφη σχέση και με το σακχαρώδη διαβήτη, δηλαδή αυξημένη πρόσληψη προϊόντων ολικής αλέσεως σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο σακχαρώδη διαβήτη.
Πώς ακριβώς προλαμβάνουν τις χρόνιες ασθένειες; Αυτό είναι μια δύσκολη απάντηση και να γιατί: Η πιο ισχυρή απόδειξη για τα οφέλη στην υγεία προέρχονται από μελέτες παρατήρησης, χωρίς να μπορεί να γίνει ξεκάθαρο το πώς επιτυγχάνεται στην πραγματικότητα.
Η έρευνα δείχνει ότι η αυξημένη κατανάλωση των υδατοδιαλυτών φυτικών ινών των προϊόντων ολικής αλέσεως πιθανόν βοηθούν στη μείωση των λιπιδίων του αίματος, προλαμβάνοντας την απορρόφηση της χοληστερόλης ξανά από το έντερο και πιθανόν προωθούν την καλή εντερική υγεία, χάρη στην πρεβιοτική τους δράση, την τροφή δηλαδή των καλών εντερικών βακτηρίων. Επιπλέον, φαίνεται ότι όσοι ακολουθούν δίαιτες με αυξημένη περιεκτικότητα σε προϊόντα ολικής αλέσεως έχουν καλύτερα αποτελέσματα στην ινσουλινο-ευαισθησία, την αρτηριακή πίεση και την χοληστερόλη σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν ραφιναρισμένα δημητριακά. Τα δημητριακά ολικής αλέσεως περιέχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β και μέταλλα, τα οποία αφαιρούνται στα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Εν κατακλείδι, η παρουσία των λεκτινών και του φυτικού οξέος δεν είναι πρόβλημα στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, όταν τα τρόφιμα προετοιμάζονται κατάλληλα.
Πηγή: self.com
Επιμέλεια: Μαρία Μεντζέλου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος με εξειδίκευση στην Κλινική Διατροφή και το Life Coaching, Email: maria.mentzelou@hotmail.com, Kινητό: 6984515475