Όταν αναφερόμαστε στο στρες, συχνά εστιάζουμε μόνο στις ψυχικές και στο πνευματικές επιδράσεις. Αυτό βγάζει απόλυτο νόημα μιας και η υπερβολική ανησυχία και φόβος που χαρακτηρίζουν το άγχος μπορούν να γίνουν δυσβάσταχτα. Πολλές ωστόσο, διαταραχές άγχους μπορούν να προκαλέσουν και σωματικά συμπτώματα.
Όταν κάποιος βιώνει μια αγχωτική εμπειρία, τότε ουσιαστικά ενεργοποιείται το σύστημα μάχης ή φυγής. Ουσιαστικά αυτό είναι που σε βοηθάει να επιβιώσεις από έναν κίνδυνο μέσω της διαφυγής. Αν έχεις άγχος, ο φόβος και η ανησυχία είναι ο κίνδυνος που ενεργοποιούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο ελέγχει μη εθελοντικές διαδικασίες όπως την αναπνοή και τον καρδιακό ρυθμό. Αυτό οδηγεί τους αδρενεργικούς αδένες σε απελευθέρωση ορμονών όπως αδρεναλίνη και κορτιζόλη. Το domino effect πίσω από το άγχος είναι τα σωματικά συμπτώματα. Σχεδόν κάθε σύστημα από την κορυφή ως τα νύχια μπορεί να επηρεαστεί από τις ορμόνες του άγχους.
Παρακάτω θα βρεις μερικά από τα σημαντικότερα σωματικά συμπτώματα του άγχους. Σημείωση, θα μπορούσαν να προκαλέσουν… κρίση πανικού!
1.Η καρδιά σου επιταχύνει.
Αυτό είναι κλασικό σημάδι άγχους. Θυμάσαι που παραπάνω αναφέρθηκε ότι το συμπαθητικό σου νευρικό σύστημα ελέγχει τον καρδιακό ρυθμό; Όταν έχεις να διαχειριστείς κάτι στρεσογόνο, οι αδρενεργικοί σου υποδοχείς παράγουν ορμόνες όπως η αδρεναλίνη και κορτιζόλη, με τους υποδοχείς στην καρδιά σου να αντιδρούν επιταχύνοντας τον καρδιακό σου παλμό. Αυτό σου δίνει τη δυνατότητα να αντλείς περισσότερο αίμα στις μεγάλες μυϊκές ομάδες, ώστε θεωρητικά να μπορείς να καταπολεμήσεις μια απειλή. Αν τώρα διαχειρίζεσαι το άγχος, αυτή η ταχυκαρδία μόνο πιο νευρικό θα σε κάνει να αισθάνεσαι, μπαίνοντας έτσι σε ένα φαύλο κύκλο.
2.Οι ανάσες σου γίνονται πιο κοφτές.
Το αίμα σου κυκλοφορεί το οξυγόνο σε όλο σου το σώμα. Επίσης, μεταφέρει το διοξείδιο του άνθρακα, ένα παραπροϊόν, στους πνεύμονες για να το αποβάλλουν με την εκπνοή. Όταν το άγχος σου επιταχύνει την κυκλοφορία του αίματος, οι ανάσες σου πιθανόν να επιταχύνονται για να παρέχουν περισσότερο οξυγόνο.
Αν αναπνέεις υπερβολικά γρήγορα (γνωστή και ως ταχύπνοια), μπορείς να ενισχύσεις τα σωματικά συμπτώματα του άγχους σου επειδή η ισορροπία οξυγόνου/ διοξειδίου του άνθρακα διαταράσσεται.
Για αυτό συχνά ακούς να λένε για κοιλιακές αναπνοές ή διαφραγματικές αναπνοές. Όταν χρησιμοποιείς το διάφραγμα οι ανάσες είναι βαθιές και αργές. Μειώνοντας την ταχύτητα των αναπνοών, έχεις περισσότερες ευκαιρίες να προσλάβεις το οξυγόνο που χρειάζεσαι. Ακόμα έτσι ενεργοποιείς το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο σε βοηθά να ηρεμήσεις, όταν η απειλή περάσει.
3.Είσαι συνεχώς κουρασμένος.
Ένα μόνιμο αίσθημα εξάντλησης είναι συχνό σημάδι άγχους. Ο λόγος έχει δύο όψεις. Για τους αρχάριους, το άγχος ενεργοποιεί τις ορμόνες του στρες οι οποίες μπορούν να σε κρατούν τσιτωμένο. Υπάρχει ένας ακόμα παράγοντας που μπορεί να περιπλέξει τα πράγματα: ο ύπνος και το άγχος έχουν μια μπερδεμένη σχέση, φέρνοντας έτσι στην επιφάνεια μια ακόμα πολύ γνωστή παρενέργεια του στρες…
4.Δεν μπορείς να κοιμηθείς, μένεις άυπνος, δεν ξεκουράζεσαι κατά τη διάρκεια της νύχτας ή ξυπνάς νιώθοντας εξαντλημένος.
Ένα άτομο με στρες μπορεί να δυσκολεύεται να κοιμηθεί, να μένει άυπνο ή να νιώθει ότι δεν ξεκουράζεται και δεν ικανοποιείται από τον ύπνο του. Τα αυξημένα επίπεδα ορμονών, όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη κάνουν σχεδόν ανέφικτο έναν καλό ύπνο, με αποτέλεσμα το σώμα σου να μην ξεκουράζεται επαρκώς. Ακόμα, όταν το μυαλό σου ‘βουίζει’ από σκέψεις, αυτό τότε σίγουρα δεν είναι η ιδανική συνταγή για έναν καλό ύπνο.
Δεν είναι μόνο ότι το άγχος συμβάλλει στα προβλήματα ύπνου. Διαταραχές ύπνου όπως η αϋπνία σε κάνουν πιο επιρρεπή στο άγχος.
5.Οι μύες σου πονάνε.
Σε απάντηση στο στρες, οι μύες σου βρίσκονται σε ένταση. Το να διατηρούνται για παρατεταμένο χρόνο δυο κομμάτια του σώματος σου τεταμένα μπορεί να δημιουργήσει πόνο – για αυτό πολλοί συχνά παραπονούνται για πόνο στον αυχένα. Πολύ συχνό φαινόμενο αυτού είναι και η εμφάνιση ημικρανιών λόγω της έντασης στο κεφάλι.
6.Αισθάνεσαι το στομάχι σου ανακατεμένο.
Το άγχος πραγματικά μπορεί να χτυπήσει άσχημα το γαστρεντερικό σου σύστημα. Οι άνθρωποι με άγχος πιθανόν παρατηρούν πως έχουν γενικά πόνο στο στομάχι, δυσκοιλιότητα, διάρροια ή άλλου είδους στρες στο γαστρεντερικό.
Πολλά από τα παραπάνω έχουν τη βάση τους στην σύνδεση εντέρου – εγκεφάλου, η οποία ένα σύστημα επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και του εντερικού νευρικού συστήματος που έχει κύριο ρόλο στην πέψη. Αυτή η σύνδεση είναι η απάντηση στην εύκολη διαταραχή στις κενώσεις σου. Υπάρχει επίσης το γεγονός ότι το άγχος επηρεάζει τις επιλογές που θα κάνεις στην καθημερινότητα σου, όπως η επιλογή των τροφίμων που θα φας επηρεάζει την πέψη.
7.Οι παλάμες σου στάζουν από ιδρώτα.
Αν ήδη παλεύεις με το άγχος, η σκέψη του ιδρώτα το κάνει προφανώς ακόμα χειρότερο. Δυστυχώς, ο ιδρώτας είναι μια πολύ συνηθισμένη παρενέργεια των αγχώδη διαταραχών.
Όταν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα ενεργοποιείται, μπορεί να επηρεάσει τους ιδρωτοποιούς αδένες σε όλο σου το σώμα. Υπάρχουν 2 τύποι αδένων: οι εκκρινείς, οι οποίοι καλύπτουν το περισσότερο σχεδόν δέρμα και οι αποκρινειί, οι οποίοι υπάρχουν μόνο όπου βρίσκονται θυλάκια τριχών. Και οι δύο τύποι αδένων μπορούν να προκαλέσουν εφίδρωση που οφείλεται στο άγχος, αλλά αυτό το γαλακτώδες υγρό προκαλεί την άσχημη μυρωδιά.
8.Τρέμεις και εύκολα τρομάζεις.
Το τρέμουλο και η αστάθεια είναι παραπροϊόντα των ορμονών του άγχους. Επίσης, η αναμονή άγνωστων κινδύνων είναι κοινό χαρακτηριστικό του άγχους. Το να είσαι συνεχώς σε επιφυλακή έχει συνδεθεί με αυξημένη ‘απάντηση τρόμου’, το οποίο δίνει την απάντηση γιατί πετάγεσαι όταν κάποιος σε σκουντήξει στον ώμο μια μέρα που είσαι αγχωμένος.
9.Δυσκολεύεσαι να καταπιείς.
Το άγχος σε πολλούς έχει ως συνέπεια το να νιώθουν το λαιμό τους να σφίγγεται ή σαν να έχει κολλήσει κάτι εκεί. Ακόμα, δεν είναι ξεκάθαρο γιατί συμβαίνει, αλλά μπορεί να χειροτερέψει την αίσθηση του άγχους, γιατί νιώθεις ότι δεν έχεις αρκετό αέρα.
10.Κρυώνεις συχνά.
Μερικοί τείνουν να αρρωσταίνουν πιο συχνά σε περιόδους μεγάλου άγχους. Το ανοσοποιητικό σύστημα δεν λειτουργεί καλά σε συνθήκη ‘μάχης ή φυγής’, όταν διαρκεί για ένα παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι είσαι περισσότερο επιρρεπής στο κοινό κρυολόγημα, αν και παίζουν πολλοί παράγοντες ρόλο, όπως η γενικότερη κατάσταση του ανοσοποιητικού και πόσο συνεπής είσαι σε θέματα υγιεινής.
Πώς αυτά τα σωματικά συμπτώματα σηματοδοτούν μια κρίση πανικού;
Μερικά από όσα αναφέρθηκαν μπορούν να καλύψουν μια κρίση πανικού, τέτοια είναι ο ιδρώτας, ο τρόμος και ο γρήγορος καρδιακός ρυθμός. Όμως, υπάρχει μια τεράστια διαφορά: οι κρίσεις πανικού περιλαμβάνουν τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω συμπτώματα, μερικά εκ των οποίων σίγουρα είδες και πιο πριν:
- Αίσθημα παλμών, μια τρεμάμενη καρδιά ή ταχυκαρδία
- Εφίδρωση
- Τρέμουλο
- Αίσθηση ταχύπνοιας
- Αίσθηση πνιγμού
- Πόνος στο στήθος
- Ναυτία ή στομαχική διαταραχή
- Αίσθηση ζαλάδας, αστάθειας ή λιποθυμίας
- Κρυάδες ή εξάψεις
- Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
- Αποπραγματοποίηση (νιώθεις ότι η πραγματικότητα σου προκαλεί σύγχηση) ή αποπροσωποποίηση (νιώθεις αποκομμένος από τον εαυτό σου)
- Φόβος για απώλεια ελέγχου ή ότι χάνεις τα λογικά σου
- Φόβος του θανάτου
Τα σωματικά συμπτώματα και οι κρίσεις πανικού μπορούν να γίνουν απερίγραπτα απαίσια. Η μόνη θετική ένδειξη είναι ότι πιθανότατα μπορούν να θεραπευτούν.
Η θεραπεία συχνά είναι καίριο κομμάτι της αγωγής, ειδικά μέθοδοι όπως η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να επανεκπαιδεύσεις το μυαλό σου. Φάρμακα όπως αγχολυτικά μπορούν να βοηθήσουν πιθανότατα, μιας και αλλαγές στο lifestyle όπως η ένταξη σε ομάδες υποστήριξης ή η υιοθέτηση τεχνικών διαχείρισης του άγχους. Για τους περισσότερους, ένα μείγμα των παραπάνω δουλεύει.
Πηγή: SELF
Επιμέλεια: Μαρία Μεντζέλου